DOETINCHEM - Hij heeft honderden foto's gemaakt tijdens de oorlog. Jan Massink uit Doetinchem. Van de drie bombardementen tot vliegtuigcrashes tot het alledaagse leven. De tentoonstelling is twee weken te zien geweest bij het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers in Doetinchem. Maar omdat die expositie niet meer te zien is, laten we hier een impressie zien.

Bekijk de video. De tekst gaat eronder verder.

Puzzeltocht door honderden foto's

Voordat de tentoonstelling ingericht kon worden hebben Karel Berkhuysen van de Stichting Doetinchem Herdenkt en vele vrijwilligers van het Erfgoedcentrum de 900 foto's eerst uren bekeken en beoordeeld. 'Massink had er niet op een briefje bijgeschreven waar de foto genomen is en wat er op staat', legt Berkhuysen uit. 'Sommige foto's waar bijvoorbeeld de kerk op staat kun je makkelijk herkennen, maar van sommige foto's weten we nu nog niet waar die genomen is en die zijn dan ook niet te zien in de expositie.'

Jan Massink (1905 - 1980) 

Jan C.W. Massink werd in 1905 geboren in Nederlands-Indië. Na zijn rechtenstudie werd hij leraar aan het Doetinchems Lyceum. In zijn vrije tijd was hij op zijn fiets vaak op pad met zijn fototoestel. Hij legde alles in Doetinchem en ver daar buiten vast. Hij ging zelfs met de trein Europa rond. Bijzonder is dat hij tijdens de oorlog de beschikking had over fotorolletjes. Hierdoor was hij in de gelegenheid om te blijven fotograferen. Waar anderen wachtten tot ze hun schaarse fotorolletjes konden gebruiken voor het fotograferen van de bevrijding, ging Massink er op uit. Tijdens de oorlog fietste hij door Doetinchem en Nederland en legde van alles vast. Maar ook vanuit huis fotografeerde hij bijvoorbeeld vuurgevechten. Opmerkelijk is dat hij juist ook oog had voor de alledaagse dingen. Massink was vrijgezel en na zijn overlijden in 1980 werden de negatieven en foto's ontdekt. Ze waren tot nu toe nooit goed bekeken. Overigens is het ook een raadsel waar een groot deel van de foto's die voor en na de oorlog gemaakt zijn, gebleven is. 

Uiteindelijk zijn ongeveer 150 foto's te zien in 't Brewinc in Doetinchem. Omdat Massink heel veel foto's heeft gemaakt wordt er een chronologisch beeldverhaal verteld. Dit verhaal begint bij de inval van de Duitsers op 10 mei 1940. Te zien zijn foto's van bruggen. 'Nederlandse militairen bliezen de bruggen op toen ze hoorden dat de Duitsers waren binnengevallen. Zo hoopten ze de Duitse opmars te vertragen.' Op 1 april 1945 hebben de Duitsers de hefbrug over de Oude IJssel opgeblazen. 

Dagelijks leven

Dat Massink oog voor detail had zie je bijvoorbeeld op deze foto', vertelt Berkhuysen terwijl hij naar een foto loopt waarop een fietspad met bomen te zien is. 'Kijk van de bomen zijn de wortels wit geschilderd. Dat gebeurde omdat er geen verlichting was en het dus 's avonds aardedonker was op straat. Op deze manier kon je toch zien dat er een obstakels waren.'

Daarnaast fotografeerde hij borden en winkels. 'Dit was een joodse winkel. Op de linker foto zie je dat de winkel open is en bruist. Nadat de joodse familie is opgepakt en gedeporteerd zie je dat de winkel leeg staat'. 

Tal van vliegtuigcrashes in de Achterhoek

In de Achterhoek en de Liemers zijn vele geallieerde vliegtuigen neergestort. Ze werden uit de lucht geschoten door Duitse jachtvliegtuigen of door luchtafweergeschut. Voor dat doel hadden de Duitsers talrijke zoeklichten geplaatst. Eenmaal gevangen in de lichtbundels was het vaak moeilijk om daar uit te ontkomen. Vanuit zijn woning heeft Jan Massink diverse neerstortende vliegtuigen gefotografeerd. 

Foto: In oktober 1940 stortte een Britse bommenwerper neer bij Boerderij De Balen aan de Hessenweg tussen Doetinchem en Hummelo. Veel mensen zochten naar materialen.

Drie bombardementen

Doetinchem is aan het einde van de Tweede Wereldoorlog drie keer gebombardeerd. Op 19, 21 en 23 maart 1945 bombarderen geallieerde vliegtuigen het historische centrum. Tientallen gebouwen werden verwoest en ongeveer 170 mensen kwamen om. De schade die deze bombardementen hebben aangericht is te zien op Massinks foto's. Van een brandende kerktoren - de enige foto die Berkhuysen kent waarop de brand te zien is - tot de stapels stenen en verwoeste panden.

Vrijheid vieren met optocht

Ook de bevrijding is vastgelegd door Massink. In zijn collectie ook een aantal foto's van een feestelijke optocht die door de straten van Doetinchem trok. 'Mensen beeldden allerlei taferelen die te maken hadden met de oorlogstijd uit', vertelt Berkhuysen. 'Deze tocht had deze maand opnieuw plaats moeten vinden. We wilden namelijk de tocht opnieuw lopen met mensen van allerlei leeftijden'. 

Nog meer informatie en foto's kun je vinden op de website van het Erfgoedcentrum www.ecal.nu en op de site www.doetinchemherdenkt.nl

Door: Melanie Lokate