Op het treinstation van de Poolse stad Cosel is in september 2016 een gedenkteken geplaatst dat verwijst naar de deportatie van joden in de Tweede Wereldoorlog.
Het monument is een initiatief van historicus Herman van Rens en zijn vrouw Annelies uit Beek. L1 maakte een documentaire van drie kwartier over deze deportatie.
Monument voor de laatste reis wordt uitgezonden in de reeks Limburg Doc. De documentaire werd gemaakt door Frank Ruber en cameraman Pascal Courbois.
Op het station van Cosel arriveerden tijdens de Tweede Wereldoorlog treinen met joden op weg naar vernietigingskamp Auschwitz. Zo’n 9000 mannen en jongens werden op het station met veel geweld uit de trein gehaald en naar werkkampen gebracht. De vrouwen gingen direct door naar de gaskamers. Op het station vond de selectie plaats tussen slavenarbeid en moord.
De eerste joden die in Cosel uit de trein moesten stappen kwamen voor een groot deel uit Limburg. 600 Limburgse joden hadden het bevel gekregen om zich op 25 augustus 1942 te melden bij de Duitse bezetter, het was de eerste grote deportatie vanuit Limburg. De helft van de opgeroepen mensen kwam opdagen op het verzamelpunt in Maastricht. Slechts 7 Limburgse mannen zouden het zware slavenwerk in de werkkampen overleven.
In de documentaire reist Leon Kaufmann naar Cosel en Auschwitz. Via de route die zijn vader Sally Kaufmann uit Amby (Maastricht) in augustus 1942 gedwongen moest maken. Herman van Rens en zijn vrouw vertellen wat zij de laatste jaren met onderzoek boven water hebben gekregen.