30 april 1945. In een ondergrondse bunker in Berlijn, die wordt bestookt met Russische granaten, sterft Adolf Hitler. In bezet Nederland schiet een Duits vuurpeloton nog vier Brabantse verzetsmensen dood.
Een van de mannen is Arie van Driel uit Werkendam. ‘Aaike’ zit bij een verzetsgroep die crossings uitvoert. Hij smokkelde mensen en informatie via de Biesbosch naar bevrijd Brabant. En omgekeerd. Van Driel werkte samen met Piet van den Hoek (1921 -2015) uit Werkendam.
Ook Henk Boender, gemeentesecretaris van Giessen, zit vast. Hij vervalste persoonsbewijzen en zorgde voor onderduikadressen. Dan is er nog Kees van der Sande uit Sleeuwijk, commandant van een verzetsgroep. En Koos Hoogerheiden, een Limburgse oud-militair die was ondergedoken in Meeuwen en Giessen.
Mishandeld en gemarteld
Begin maart zijn de mannen gearresteerd in het Land van Heusden en Altena. In een gevangenis in Utrecht worden ze vermoedelijk zwaar mishandeld. Een eerlijk proces krijgen ze niet. Het viertal wordt naar Fort de Bilt bij Utrecht gebracht, daar staan ze op 30 april 1945 voor het vuurpeloton. Het verhaal gaat dat een dronken Duitse militair de executie uitvoert.
Ze sterven, minder dan een week voor de bevrijding. De moord op verzetsmensen is tegen alle gemaakte afspraken in tussen bezetter en bevrijder. Na de bevrijding gaan hun lichamen terug naar Brabant waar ze een prominente plek (eregraven) krijgen op begraafplaatsen van Giessen en Werkendam. Kees van de Sande ontvangt postuum de Militaire Willems Orde.
Laatste kanonschoten
Bij Den Bosch is gebulder te horen. De kanonnen van de Prinses Irene Brigade schieten de laatste granaten af op Duitse doelen ‘ten noorden van de Maas’. Mogelijk zijn dit de laatste zware kanonschoten op Brabantse bodem.
De lichtere wapens zwijgen nog niet. Er wordt nog steeds heen en weer geschoten. Zou het ooit ophouden? Dat moment komt toch nog snel.
Op hoog niveau wordt daarover gepraat. Prins Bernhard gaat bezet gebied in. Met toestemming van de Duitse bezetter mogen geallieerde officieren naar Achterveld (Utrecht). Er wordt gesproken over de voedselhulp, die al in volle gang is. Prins Bernhard wil ook over de overgave praten.
De eerste contacten voor de topontmoeting lopen al sinds half april via de Biesbosch en het bevrijde zuiden. Ontmoetingen met de hooggeplaatste vertegenwoordigers volgen. De Amerikaanse chef-staf Bedell-Smith reist naar bezet gebied. In een school in Achterveld overlegt hij met rijkscommissaris Seyss-Inquart over hulp aan Holland. Een opmaat naar het einde van de bezetting. Een overgave zit er nog niet in.
Verderop in het oosten woedt de oorlog volop. Diep onder de grond bij de rijkskanselarij in Berlijn neemt Hitler afscheid van zijn vertrouwelingen. Zijn hond krijgt een gifpil. Eva Braun ook. Tot slot neemt hij zelf ook een pil. Hij zet een pistool tegen zijn hoofd en schiet. De Führer is dood. ‘Gesneuveld in de strijd', melden de Duitse media. Maar de oorlog gaat verder.
