DOESBURG - Freek Somsen is 75 jaar geleden door de Duitse bezetter vermoord in Kamp Vught op zijn geboortedag 5 september. De gemeente Doesburg gaat de verzetsman uit hun stad eren met een wandelpad. Het pad tussen Schout bij Nacht Doormansingel en Kloostersteeg krijgt de naam 'Freek Somsenpad' met als ondertitel 'Verzetsman WO2 1918-1944'. De Doesburger runde een knokploeg en hielp Joodse Nederlanders die wilden onderduiken.
Frederik Hendrik Somsen werd geboren op 5 september 1918 in Aalten en verhuisde met zijn familie (ouders en negen kinderen) in 1927 naar Doesburg. Freek is de oudste en wordt machinebankwerker in Dieren. In de meidagen van 1940 vecht hij bij de Grebbeberg en wordt gevangen genomen. Als krijgsgevangene gaat hij naar Duitsland. Na zijn vrijlating wordt hij actief in het verzet en helpt onder meer onderduikers.
Een eigen knokploeg
Somsen wil meer doen en hij wordt de leider van een verzetsgroep. Als hij wordt opgeroepen voor de Arbeitseinsatz moet hij zelf onderduiken. Hij neemt de naam Joop Haneman aan en doet mee aan overvallen op distributiekantoren. De Doesburger zet dan ook een eigen knokploeg op. De Duitse SD gaat achter Somsen aan en om hem te dwingen zich aan te geven wordt zijn vrouw Johanna Beek vier maanden gegijzeld in het Arnhemse Huis van Bewaring. Ze is dan zwanger is van hun tweede kind.
De celdeur in het Oranjehotel - Foto Doesburgse Stadsvertellingen
Op dinsdag 4 april 1944 wordt Freek Somsen volgens ingewijden opgepakt in de trein van Utrecht naar Amsterdam. Hij wordt in eerste instantie opgesloten in een cel in Amsterdam, zit langere tijd vast in het beruchte 'Oranjehotel' in Scheveningen en wordt daarna overgebracht naar Kamp Vught. In Scheveningen krast hij de namen van zijn vrouw en kinderen in de celdeur. Vanuit Kamp Vught weet hij stiekem briefjes naar zijn familie door te laten sluizen. Hij krijgt ook 'post' terug en hoort zo over de geboorte van zijn tweede zoon die Frederik wordt genoemd naar zijn vader. Somsen heeft dan al zware verhoren moeten doorstaan en zit in de dodencel in een bunker in Vught. Hij vreest voor zijn leven.
Vermoord op zijn verjaardag
Op Dolle Dinsdag 5 september wordt Freek Somsen 26 jaar. Op die dag worden vele gevangen vanuit Vught op transport gezet naar de concentratiekampen Sachsenhausen en Ravensbrück. Dat geldt niet voor de verzetsman uit Doesburg, hij wordt op zijn verjaardag voor het vuurpeloton gezet en sterft in het kamp. Pas maanden later krijgt de familie in Doesburg duidelijkheid over het lot van hun zoon, broer, man en vader. Somsen krijgt na zijn dood het verzetsherdenkingskruis toegekend.
Zijn zus schrijft na Freeks dood het volgende gedicht:
We hebben steeds op je gewacht
We hebben altijd nog gedacht, Freek
Dat je leefde en zou komen
Er zijn maanden lang verlopen
We werden vrij…., ze stroomden thuis
Jij zond nog geen bericht naar huis
Zou je dan misschien toch niet leven
We hebben overal nagevraagd
Was je dan toch in Vught gebleven
Was je dan nu al tien maanden dood
Wij zochten naar de zekerheid
We waren nog niet direct bereid
Om alle hoop reeds op te geven
Toen zijn er twee naar Vught geweest
Daar sprak de kamp-omgeving ’t meest
Hier was jij ’t laatste nog in leven
.Hier was je naar de dood gegaan
Die avond werd er niet gebeden
Voor hen die uit het buitenland
Nog niet terug is, Vaderland
Geleid hem breng hem heden
Freek, waaraan heb je nog gedacht
Toen je daar stond en al je kracht
En al je moed niet kon baten
Toen je slechts in hun ogen las
Dat je volkomen weerloos was
Was je nog bezig hen te haten
Of heb je voor de loop gestaan
Met in je hoofd gedachten aan
Je vrouw en die twee kleine kinderen
Voor wie je niet meer zorgen zou
Dacht je:de Here doet het nou
Heeft niets je vrede kunnen hinderen
In elke brief getuigde jij
Mijn Vader, boven, zorgt voor mij
En brieven, die ons zijn geschreven
Door hen met wie je samen zat
Met wie je heel veel omgang had
De laatste dagen van je leven
Die hebben steeds hetzelfde slot:
‘Troost U, Freek stierf als een kind van God’.
Tijdens de Doesburgse Stadsvertellingen is in de Gasthuiskerk in Doesburg uitgebreid aandacht besteed aan verzetsman Freek Somsen.