In het kader van het NIOD fotoproject 'De Tweede Wereldoorlog in vijftig foto's' heeft een Drentse werkgroep vijftig opmerkelijke Drentse oorlogsfoto's verzameld.
Tijdens een bijeenkomst in het Drents Archief in Assen zijn hier vijfentwintig foto's uit gekozen die naar het NIOD gestuurd zijn. Uit alle provinciale inzendingen kiest het NIOD honderd foto's die in de Tweede Kamer tentoongesteld zullen worden.
Op deze website lichten we de komende tijd de vijfentwintig foto's uit de Drentse selectie toe.
Luchtbeschermingsdienst
De tweede foto is net als de eerste foto genomen op 29 augustus 1939, maar dan zo'n dertig kilometer ten noordwesten van Odoornerveen, in Assen. Het met zandzakken versterkte politiebureau in de provinciehoofdstad deed tijdens de algemene mobilisatie, die een dag eerder was ingegaan, en tijdens de oorlog dienst als hoofdkwartier van de gemeentelijke luchtbeschermingsdienst (LBD).
Eerder dat jaar was de LBD opgericht. In eerste instantie bestond het personeel uit vrijwilligers maar tijdens de oorlog kwamen er ook ambtenaren werken. Als onbekende vliegtuigen het luchtruim betraden en er dus kans was op een luchtbombardement, sloeg de LBD alarm. Medewerkers stelden de sirenes van het luchtalarm in werking zodat de bevolking een veilig heenkomen kon zoeken in een van de schuilkelders.
Tijdens de bezetting kreeg de LBD geen informatie meer over naderende vliegtuigen en kon er pas na een bominslag alarm worden geslagen. Het was de taak van de LBD om na een bombardement eerste hulp te verlenen. Ook moesten zij controleren of iedereen zich aan de verplichte verduistering hield.
Drentse bombardementen
In vergelijking met de rest van Nederland waren er in Drenthe weinig bombardementen en zware beschietingen door de bezetter. Toch was het diepe gebrom van bommenwerpers regelmatig boven de provincie te horen wanneer geallieerde eskaders op weg waren naar doelen in Noord-Duitsland zoals Hamburg en Bremen. Op de terugweg moesten de vliegtuigen van de resterende bommenlast af omdat ze niet met op scherp gestelde bommen naar Engeland terug mochten vliegen. De bommen werden boven het dunbevolkte Drenthe afgegooid. Zo zijn in de Drentse natuur nogal wat bommenkraters te vinden.
Assen
Toch zijn er ook doden en gewonden gevallen door friendly fire. Twee mislukte bombardementen op 3 januari 1941 en op 14 maart 1945 kostten het leven aan vijftien Assenaren. De Engelse vliegtuigen die terugkwamen van missies boven Duitsland, dachten een belangrijk doel zoals het spoor te bombarderen om zo het transport van de Duitsers te ontregelen. In plaats daarvan kwamen de bommen terecht op meerdere woonhuizen.
Lees ook: Vergeten bombardementen in Assen doodden vijftien mensen
Roden
In de nacht van 24 oktober 1941 waren Britse bommenwerpers op weg naar het Duitse Emden. Boven Roden dacht een van hen dat hij Emden al bereikt had en gooide zeven bommen af waarvan er zes ontploften. Een van de slachtoffers was de bode van het gemeentehuis Johannes van der Wiel. De zevende bom werd pas in 2016 gevonden onder de Albertsbaan in Roden.
Lees ook: 'We moesten onder de tafel zitten, toen kwam de explosie'
Coevorden
Coevorden had ook 'pech'. Op 21 februari 1944 keerden vierendertig Amerikaanse B-17 bommenwerpers terug van een missie boven Duitsland en lieten de ongebruikte bommen op de stad vallen. De ravage was enorm, de houtgasgeneratorenfabriek lag volledig in puin en de aardappelmeelfabriek werd gedeeltelijk verwoest. Ook de houthandel, turfstrooiselfabriek, de spoorlijnen richting Zwolle en meerdere boerderijen en schepen leden schade. Zeven mensen kwamen om en twaalf mensen raakten gewond.
Lees ook: 75 jaar geleden had Coevorden 'pech 'en werd het gebombardeerd
Meppel
Bij het bombardement van Meppel op 28 januari 1945 kwamen zeventien mensen om het leven. Zo'n honderdvijftig mensen raakten gewond en een groot aantal panden in het gebied rondom de Wilhelminastraat werd verwoest. In dit geval was het geallieerde vliegtuig geraakt en moest het zijn lading kwijt om een veilige landing te kunnen maken.
Klazienaveen
Het bombardement van de Purit-fabriek in Klazienaveen was een bewuste actie. Op 22 maart 1945 vielen minstens vijftig bommen op de kolenfabriek. Desondanks bleven vitale delen van de fabriek gespaard. Acht fabrieksarbeiders lieten het leven en vijf raakten gewond. De rationale achter het bombardement is onbekend. Vermoedelijk waren de geallieerden bang dat de Duitsers de voorraad cokes zouden meenemen en gebruiken als brandstof voor hun voertuigen.
Lees ook: Bombardement Purit herdacht
Havelte
Op het Holtingerveld in de buurt van Havelte waren de Duitsers in oktober 1942 gestart met de bouw van een vliegveld. Dankzij spionagewerk van onder andere Jan Poortman is hier echter nooit een vliegtuig opgestegen of geland. Poortman hield de geallieerden goed op de hoogte van de vorderingen. Toen het vliegveld in september 1944 bijna klaar was, voorkwamen de geallieerden de ingebruikname met een grootscheepse luchtaanval. Na het bombardement telde het gebied tweeduizend bomgaten.
Lees ook: Drentse vertragingslinies tijdens de algehele mobilisatie
