NIJMEGEN - Rector-magnificus Bernardus Hermesdorf ziet zich in april 1943 genoodzaakt om de deuren van de Rooms Katholieke Universiteit in Nijmegen te sluiten. In het begin van de oorlog waren al enkele hoogleraren opgepakt vanwege 'Deutschfeindlichkeit' of hun buitenlandse afkomst, één van hen overleed in 1942 in Dachau, nu weigerde de universiteit om de studenten een loyaliteitsverklaring voor te leggen. Ondertekening zou in feite erkenning en steun aan de nazi's inhouden. Weigering zou werken in Duitsland betekenen.

Sluiting gemeld op briefje

Gevolg was het stopzetten van colleges, afgelasten van examens, tentamens en promoties, en dus sluiten van de deuren van de universiteit. Dat werd door de rector magnificus in een eenvoudig briefje meegedeeld.

bron: Radboud Universiteit

Baron-student als verzetsman

Net als andere universiteiten was ook de Nijmeegse een broeinest van verzet en wilden de Duitsers dat de kop indrukken. Namens de Katholieke Universiteit zat Jozef baron van Hövell van Wezeveld en Westerflier in de zogeheten Raad van Negen, de landelijke studentenverzetsorganisatie. De raad adviseerde studenten om onder te duiken en zo de Arbeitseinsatz te ontlopen. Uiteindelijk tekenden 3 van de 500 mannelijke studenten alsnog, maar het merendeel moest zich dus melden. 83 studenten waaronder Voorstenaar Hans Bornewasser gingen door de knieën voor het dreigement dat hun ouders zouden worden opgepakt en gingen de Arbeitseinsatz in. De andere mannen doken allemaal onder verspreid door heel het land, 40 studenten werden actief in het verzet en moesten dat soms met de dood bekopen. 

Arbeitseinsatz in Berlijn

Bornewasser kwam als dwangarbeider in een kabelfabriek in Berlijn terecht en maakte de verovering door de Russen mee. "Alles lag in puin en het stonk er naar lijken". De student werd er zo ziek dat hij pas in 1946 zijn studie weer kon oppakken. Na terugkomst moesten velen van de 83 voor een zuiveringscommissie verschijnen. De meesten kwamen er met een berisping vanaf, sommigen werden voor een lange periode uitgesloten van colleges omdat ze lid waren geweest van NSB, Nationaal Front of toch de loyaliteitsverklaring hadden ondertekend. Bornewasser was uiteindelijk naar Duitsland gegaan omdat zijn vader bekend was als schooldirecteur in Voorst en de man al op een lijst met gijzelaars zou staan. De universiteit ging na de bevrijding weer open, en rector Hermesdorf (die steeds een koffertje met kleren bij de hand had om te kunnen vluchten) werd nooit door de bezetter opgepakt of bedreigd. Bornewasser werd uiteindelijk hoogleraar kerkgeschiedenis, hij overleed in 2010.

Foto in de header: Rector Hermesdorf (Katholiek Documentatie Centrum)

Heeft u opmerkingen of aanvullingen op dit bericht? Mail dan met de redactie: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. Of stuur ons direct een WhatsApp-bericht: 06 - 220 543 52