4 mei 1945. Het is eindelijk zover, de oorlog is voorbij. Het Duitse leger in Nederland geeft zich over aan de geallieerden. De nationale legerzender in Eindhoven mag het bekendmaken. Er gaat een golf van feestvreugde door het land. Maar iedereen is voorzichtig, want het wemelt overal nog van de Duitse soldaten.
De overgave was een kwestie van tijd. Nazi-Duitsland is steeds minder in staat om de oprukkende geallieerden tegen te houden. Dat komt door gebrek aan manschappen en slagkracht. Maar ook de verbindingen, voertuigen en bevoorrading stellen weinig meer voor.
De Duitse legerleiders moeten naar de Lüneburger Heide, bij Hamburg. Daar is het hoofdkwartier van de geallieerde bevrijders in het westen, de 21e legergroep. Op de hei staat de tent van de bevelhebber, veldmaarschalk Bernhard Montgomery.
Dreigende taal
Van onderhandelingen is geen sprake. Volgens de mediaberichten van die dag spreekt 'Monty' nog dreigende taal richting de Duitsers. ''Ga je niet akkoord? Nou, dan ga ik door met de oorlog, met alle plezier, en dan gaan al jullie soldaten dood.'' Het is slikken of stikken voor de Duitse generaals.
In de tent nemen de partijen plaats aan een tafel. Er staan microfoons op van de BBC. Fototoestellen flitsen, filmploegen leggen het historische moment vast. Montgomery legt uit hoe het moet.
Om 18.30 uur op 4 mei 1945 worden de handtekeningen gezet: het is de overgave van onder meer het 25e Duitse leger in Nederland, en de legers in Noord-West Duitsland en Denemarken, inclusief de marine- en luchtstrijdkrachten. Admiraal Von Friedeburg is de hoogste Duitser in de tent.
De handtekening betekent strikt genomen een onmiddellijk staakt het vuren, gevolgd door de overgave. De admiraal krijgt tot zaterdagochtend 08.00 uur om de bevelen uit te reiken. Op dat tijdstip is de oorlog in onder meer Nederland voorbij. Maar dus nog niet overal.
Wereldnieuws
Het nieuws gaat al snel de wereld over. De BBC en ook de Amerikaanse radio melden het als eerste. Maar die vergeten het door te geven aan Radio Oranje in Londen. In Brabant komt het bericht die avond rond 20.45 uur binnen op de redactie van Radio Herrijzend Nederland. Dat is de officiële zender van het Militair Gezag in ons land. De zender is opgezet met hulp van Philips.
Kapitein Henk van den Broek (de vader van de latere minister Hans van den Broek) stormt enthousiast de studio binnen en mag het nieuws wereldkundig maken aan de Nederlanders.
''De microfoon ging open en daar kwam het grote nieuws eruit, hakkelend, nauwelijks in correcte zinnen geformuleerd, uit het hoofd aan elkaar geregen. Maar wat deed het ertoe? Nederland was vrij! Het bericht werd herhaald en nog eens en nog eens. Ik geloof dat we tussendoor het Wilhelmus en andere vaderlandse liederen speelden. Maar de opwinding van die ogenblikken heeft vervangend gewerkt op de scherpte der herinnering.'' Dat schrijft Van den Broek later in zijn dagboek.
Spontaan feest
Het bericht wordt enthousiast ontvangen. Overal gaan klokken luiden, fabriekssirenes loeien en vlaggen uit. Maar wel voorzichtig, want er zitten nog 120.000 Duitsers in het land die de orde streng handhaven, ook op deze laatste avond en nacht in bezet Nederland.
Langs de Brabantse frontlijn horen de soldaten het nieuws om 20.45 uur op de radio. Militairen van het Britse 90e veldartillerie-regiment bij Waalwijk trekken een fles whisky open, zo meldt de commandant in zijn dagboek.
Koningin
Het nieuws komt ook binnen op landgoed Anneville in Ulvenhout. Daar zit Koningin Wilhelmina in bespreking met generaal Kruls. Plotseling stormt haar adjudant Peter Tazelaar binnen. ''De wapenstilstand is getekend, de vrede is er!'', meldt hij.
Die avond trekken honderden Bredanaars spontaan naar het landgoed. In het licht van de koplampen van een auto worden de koningin en haar dochter toegejuicht. Voor velen een avond om nooit te vergeten.
