PRAAG - Zijn bijnamen kreeg hij van vriend en vijand: de slager van Praag, de beul van Praag, het Blonde Beest. Zijn baas Heinrich Himmler zelf noemde hem 'levensgevaarlijk'. Reinhard Heydrich, koel, gewetenloos, berekenend; het absolute schoolvoorbeeld van een nazi. Op 27 mei 1942 wordt in Praag aan aanslag gepleegd op deze gedoodverfde opvolger van Hitler en architect van de Holocaust.
Ten tijde van de aanslag was Heydrich de zogeheten Reichsprotektor van Bohemen en Moravië, een groot deel van het toenmalige Tsjecho-Slowakije dat was bezet door de Duitsers nadat eerdere stukken grondgebied zoals Sudentenland al voor de oorlog waren ingelijfd. Heydrich voerde een bruut bewind waarbij executies eerder regel dan uitzonderingen waren. Het uitschakelen van iedere vorm van anti-Duits verzet kon wat hem betreft niet hard genoeg gebeuren.
Keiharde nazi
Met die nietsontziende mentaliteit was hij eerder berucht geworden als (mede)bedenker van het Duitse 'euthanasieprogramma'; het vermoorden van 'minderwaardigen' als lichamelijk gehandicapten en verstandelijk beperkten. Als tweede man van de SS kreeg hij de leiding over de beruchte Sicherheitsdienst en zat hij achter de Nacht van de Lange Messen het einde van een machtsstrijd binnen de nazi-partij waarbij de hele top van de SA, op dat moment de belangrijkste knokploeg van de NSDAP, werd vermoord en Hitler zijn Fürhrer-positie definitief vestigde. Met steun van de SS. Heydrich was betrokken bij de oprichting van de zogeheten Einsatzgruppen die na de Duitse inval in de Sovjet-unie in het veroverde gebied massaslachtingen aanrichtten onder Joden en andere 'Untermenschen'.
Architect van de Holocaust
Dit beulswerk, in combinatie met de praktijken in de concentratiekampen en de ghetto's die de Duitsers inrichtten in onder meer het bezette Polen, ging de nazi-top niet snel genoeg, waarna op 20 januari 1942 onder leiding van Heydrich bij Berlijn de zogeheten Wannseeconferentie werd gehouden. Die conferentie zou 'de definitieve oplossing van het Jodenvraagstuk' moeten opleveren; de Endlösung. Het gevolg, de grootschalige en fabrieksmatige moord op Joden en andere ongewenste bevolkingsgroepen, is genoegzaam bekend: de Holocaust.
Heydrich 'siert' de cover van Time Magazine (1943) - publiek domein
'Schakel Heydrich uit'
Heydrich, die zich in het door hem geterroriseerde Praag onkwetsbaar waande en zich elke dag in een open luxe auto liet vervoeren, stond hoog op de hitlist van de Britten. Die zetten de Tsjechische regering in ballingschap onder druk om te laten zien dat het verzet in Tsjechië nog steeds een vuist kon maken. Een commando van in Engeland getrainde Tsjechoslowaakse soldaten in ballingschap moest de klus klaren en de groep werd in de buurt van Praag gedropt.
Jan Kubiš en Josef Gabčík - publiek domein
Eenmaal in Praag kreeg de groep steun van het verzet om de aanslag te plannen. Uiteindelijk waren het Jan Kubiš en Josef Gabčík die de aanslag uitvoerden. Ze wachtten halverwege de route die Heydrich altijd reed van huis naar de Praagse Burcht de dienstauto op. Toen die in een bocht gas terugnam, stapte Gabčík voor de auto maar zijn stengun weigerde. Daarop gooide Kubiš een granaat onder de auto. Heydrich raakte gewond door de ontploffing, onder meer door splinters,
De auto van Heydrich na de aanslag - Wikipedia
'Dood door paardenhaar'
De niet eens zo ernstig gewonde Heydrich werd overgebracht naar het ziekenhuis, maar de behandeling kwam langzaam op gang. Zijn beschadigde milt wordt verwijderd, maar daar blijft het bij, omdat de Duitsers Heydrich alleen door een Duitse arts wilden laten behandelen. Het werd Himmlers lijfarts. Heydrich overleed op 4 juni. Waaraan is niet duidelijk. Er werd weliswaar een soort van autopsie uitgevoerd, maar onvolledig en niet volgens de regels, aldus de patholoog Ivo Steiner in de VPRO-serie Himmlers hersens heten Heydrich. Steiner kreeg is 2004 als eerste (en enige) inzage in het autopsierapport. De conclusie was bloedvergiftiging, veroorzaakt door vuil; tegelijk met een scherf zou ook paardenhaar uit de bekleding van de auto in het lichaam terecht zijn gekomen en daar een fatale infectie hebben veroorzaakt. Onmogelijk, aldus Steiner, omdat in het verslag helemaal geen melding gemaakt is van toxicologisch onderzoek noch van de uitname van weefsel dat voor zo'n onderzoek kon worden gebruikt.
Steiner schetst een ander scenario, een mogelijkheid die ook door andere onderzoekers wordt opengehouden; die van Heydrichs machtspositie binnen de partij en de SS, de dossiers die hij bijhield over alle nazi-kopstukken en zijn grenzeloze ambitie die een bedreiging kon vormen voor Himmler zelf. De rest laat zich invullen....
Nasleep: confrontatie in de kerk en de moordpartij van Lidice
Kubiš en Gabčík konden na de aanslag wegkomen en doken onder in Praag. Eerst bij twee families, later in een kerk waar zich ook andere leden van hun commando schuilhielden. De Duitsers hadden geen idee waar ze moesten zoeken, totdat de groep werd verraden door een van de leden die op dat moment nog spoorloos was. Deze Karel Čurda hield aan zijn verraad een beloning van 1 miljoen Reichsmark en een Duitse vrouw over. Hij werd na de oorlog alsnog ingerekend en opgehangen.
Na de strijd in de kerk: de lichamen van Kubiš en Gabčík zijn op straat gelegd - publiek domein
De overgebleven para's werden door een overmacht van zo'n 800 SS'ers belegerd en pleegden uiteindelijk zelfmoord.
Moorden gaat door
Uit wraak en pure willekeur werd na de aanslag het dorpje Lidice uitgemoord.
Moord op de mannen van Lidice - publiek domein
De complete mannelijke bevolking werd tegen de muur gezet, vrouwen en kinderen overgebracht naar concentratiekampen en daar vergast. een klein aantal kinderen met 'Arische' trekken werd ondergebracht bij Duitse gezinnen
