Dit weekend wordt de Friese pater Titus Brandsma (1881-1942) in Rome heilig verklaard. Hij was karmelietenpater, hoogleraar, journalist en verzette zich tegen het nazibeleid tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Maar wanneer wordt iemand heilig verklaard? En hoe gaat dit in zijn werk? Vier antwoorden van Marc de Kesel, bijzonder hoogleraar Theologie, Mystiek en Moderniteit aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.
Waarom wordt Titus Brandsma heilig verklaard?
Titus Brandsma is vooral bekend omdat hij zich verzette tegen de nazi's. Volgens De Kesel is Brandsma nu vooral belangrijk voor de journalistiek. "Hij heeft zich ingezet voor de persvrijheid. En dat ten kostte van zijn eigen leven." In 1942 werd de Friese pater vermoord in concentratiekamp Dachau op 61-jarige leeftijd.
De heiligverklaring heeft vooral een symbolische betekenis. "Brandsma is een voorbeeld. Hij laat zien waar het christendom voor staat. Er zijn inmiddels ook stemmen ingediend om hem tot beschermheilige van de journalisten te maken", vertelt de bijzonder hoogleraar.
Wanneer wordt iemand heilig verklaard?
"Om heilige te worden, moet je eerst 'zalig' zijn verklaard", vertelt De Kesel. Dit gebeurde voor Titus Brandsma in 1985. "Dan onderzoekt de kerk of iemand in aanmerking komt voor de speciale procedure die hem tot 'heilige' kan verklaren. Ze kijken eerst of hij voorbeeldig heeft geleefd en of hij een voorbeeldig christen is geweest", legt hij uit.
"Het meest spectaculaire is dat je iets met wonderen te maken moet hebben", zegt De Kesel. Het wonder van Titus Brandsma heeft te maken met de Amerikaanse pater Driscoll. Hij had ongeneeslijke huidkanker en heeft veel gebeden tot Brandsma, tot hij in 2004 op onverklaarbare wijze was genezen. Het verdwijnen van zijn kanker is door een team van onafhankelijke geneesheren van de Paus gezien als wonder.
Dit klinkt volgens De Kesel als iets wat we nu maar moeilijk kunnen begrijpen: "Maar voor de kerk is het niet minder wetenschappelijk." Waarom de commissie uiteindelijk bepaalt of iemand heilig mag worden, blijft volgens De Kesel een raadsel. "We weten veel, maar wat er in het Vaticaan precies speelt, kom je nooit echt te weten. Puntje bij paaltje is het Vaticaan een soort black box." Alleen de Paus beslist uiteindelijk of iemand heilig verklaard wordt.
Is de heiligverklaring nog wel iets van deze tijd?
Volgens De Kesel is de procedure van de heiligverklaring zoals die nu gaat nog helemaal niet zo oud. "De meeste heiligen uit de katholieke kerk zijn vele eeuwen geleden door traditie heilig geworden. Dus de heiligen die op de kalender staan, zijn vaak helemaal niet officieel heilig verklaard."
De heiligverklaring van Titus Brandsma is vooral symbolisch, vooral nu de kerk steeds minder belangrijk wordt: "Het betekent veel als iemand die voor persvrijheid heeft gestreden heilig wordt verklaard. Dat is een goed signaal en het heeft zo z'n impact", vertelt De Kesel. "Veel mensen - ook niet christenen - maken namelijk gebruik van de aandacht die Titus Brandsma trekt. Zowel in het katholieke Zuiden als bij de Friezen in het Noorden (waar hij vandaan komt), is men trots op wat hij heeft betekend."
Wat gaat er zondag gebeuren in Rome?
Op het Sint-Pietersplein in Rome vindt zondagochtend de heiligverklaring plaats. Samen met negen anderen wordt Titus Brandsma dan heilig verklaard door de Paus. Maar heel spannend is het hele gebeuren nu ook weer niet, aldus De Kesel: "De Paus spreekt plechtig uit dat iemand heilig is en dan is het zo. Het hele protocol komt erop neer dat Titus Brandsma dan volgens de Paus heilig is voor de urbs et orbis: voor de stad en de wereld."
Hoogeveen
Op basisschool Prof. Titus Brandsma in Hoogeveen duiken de leerlingen de komende tijd in de geschiedenis van de naamgever van hun school. Brandsma deed tijdens zijn tocht langs krantenredacties in de Tweede Wereldoorlog ook Hoogeveen aan. Hij sliep een nacht in het klooster. De school is er trots op zijn naam te dragen. Directeur Miranda de Vent: "Sint Maarten, Sint Nicolaas...en nu hebben we onze eigen Sint Titus! Hoe mooi is dat!"
