In deze serie blikt RTV Oost terug op periode die vooraf ging aan de bevrijding van Overijssel. De bevrijders zetten namelijk op 1 april 1945 voet op Overijsselse bodem, maar in september 1944 begon de bevrijdingsoperatie al in het zuiden van het land. Hoe vonden de bevrijders in die maanden hun weg richting Overijssel? In dit artikel de stand van zake op 8 november 1944.
Na drie dagen van hevige gevechten wordt op 3 november Vlissingen bevrijd. Van de stad is weinig meer over. "Bijna alles is kapot, daar kun je je geen voorstelling van maken", zegt inwoner Frans Bukkens. "En de halve stad staat ook nog eens onder water."
Het is het gevolg van eerdere geallieerde bombardementen op de dijken in de omgeving. De geallieerden proberen hiermee Walcheren, waar Vlissingen op ligt, onder water te zetten en zo de Duitse positie op het schiereiland te verzwakken.
tekst gaat verder onder foto
Verwoeste boulevard in Vlissingen (Foto: NIOD)
Bukkens kan niet meer in zijn huis terecht; dat is te zwaar beschadigd. Hij is niet de enige. Van de ruim 6.000 woningen, zijn er 2.000 verwoest of zwaar beschadigd, 1.600 overstroomd en 450 komen bij vloed onder water te staan. "Geen enkel huis op één na is geheel onbeschadigd gebleven", zegt burgemeester Van Woelderen. "Het is één grote ruïne."
Dinteloord
Een dag later is er veel verdriet in het Brabantse Dinteloord. Twaalf geallieerde bommenwerpers laten duizenden kilo’s aan bommen boven het dorp vallen. Met deze aanval willen ze de observatieposten van de Duitse bezetter verwoesten.
De geallieerden vermoeden dat veel Duitsers zich schuilhielden in Dinteloord. De gereformeerde kerk, de rooms-katholieke kerk en de hervormde kerk die samen het hart van het dorp vormden, worden alle drie doelwit van een bommenregen.
tekst gaat verder onder foto
De verwoeste hoofdstraat van Dinteloord (Foto: NIOD)
'Verschrikkelijk en onnodig'
De paniek onder de bevolking is groot en veel inwoners slaan op de vlucht. "Een groot deel van het dorp is in vlammen opgegaan. Dit is verschrikkelijk en volmaakt onnodig", zegt de heer Breure, hoofdonderwijzer aan de mulo in Steenbergen. Zo'n vijftig inwoners overleven de aanval niet.
Heusden
Op 5 november komen 134 mensen om het leven in Heusden, zo’n zeventig kilometer ten oosten van Dinteloord. Oorzaak is het opblazen van het stadhuis door de Duitse bezetters. Het jongste slachtoffer is pas vier maanden oud.
Zo'n 200 mensen, onder wie veel kinderen, gebruikten de kelders van het stadhuis als schuilplaats. Heusden is sinds eind oktober frontgebied.
Bevrijding Middelburg
Middelburg wordt op 6 november bevrijd zonder dat er een schot is gelost. Maar terwijl de Duitse soldaten zich als makke schapen overgeven wil de Duitse bevelhebber Daser nog niet capituleren.
De generaal wil zich pas morgen overgeven, op voorwaarde dat er tegenover hem een kolonel of hoger staat. Daar moeten de geallieerden nog iets op bedenken, want onder de troepen die Middelburg hebben bevrijd is geen kolonel voorradig.
tekst gaat verder onder foto
Duitse soldaten geven zich makkelijk over in Middelburg (Foto: NIOD)
De verslagen bevelhebber van het Duitse leger in Middelburg geeft zich in de ochtend van 8 november alsnog over. Daar was wel een truc voor nodig: majoor Johnston 'leent' voor de gelegenheid de ontbrekende onderscheidingstekens van een andere officier en stelt zich aan Daser voor als kolonel.
Nu aan het protocol is voldaan, stemt de generaal in met de overgave en levert zijn pistool in. En elf flessen champagne, Veuve Clicquot uit een goed jaar, die de generaal nog op zijn slaapkamer had staan.
Moerdijkbruggen
Ondertussen worden de Moerdijkbruggen, die zich onder de grootste bruggen van Europa kunnen scharen, door de Duitsers opgeblazen. Hiermee is de verbinding tussen Noord- en Zuid- Nederland verbroken en is de geallieerde opmars in Noord-Brabant vooralsnog bij de rivieren gestokt.
De Duitsers zijn door de geallieerde opmars de afgelopen weken steeds meer richting de rivieren gedreven. Bij Moerdijk, dat aan het Hollandsch Diep ligt, hebben zij fel tegenstand geboden. De Moerdijkbruggen wilden zij koste wat kost in handen houden, zodat ze hierover konden vluchten naar het noorden van Nederland.
Gisteren bereikten een groot deel van de Duitsters de overkant van het Hollandsch Diep. De bruggen lieten ze daarna in de lucht vliegen.
tekst gaat verder onder foto
De bevrijding van Walcheren (Foto: NIOD)
Einde aan ‘Slag om de Schelde’
Op 8 november worden de laatste dorpen op Walcheren bevrijd. Vanmiddag tekenden in Vrouwenpolder de Duitsers en de Britten de capitulatie van het eiland. Hiermee is een einde gekomen aan de Slag om de Schelde. De Duitsers zijn verjaagd van de oevers van de strategische rivier.
De afgelopen week was Walcheren grotendeels al bevrijd, op een paar dorpen na. En die waren vandaag tot grote blijdschap van de inwoners aan de beurt.
"We zagen ze aankomen, met een jeep", vertelt de 16-jarige Mientje Corbijn. Ze stond voor de winkel van haar ouders in Vrouwenpolder. "We riepen zo hard als we konden: daar komen de tommy's, de tommy's."
Meer bevrijdingsnieuws
Het duurt nog 145 voordat de bevrijders vanuit het zuiden Overijssel bereiken. Op onderstaande kaart kun je zien hoe ver de geallieerde strijders inmiddels gevorderd zijn.
