LEUSDEN - Het is het grootste transport uit Kamp Amersfoort naar Duitsland, het transport van woensdag 11 oktober 1944. Ruim 1400 gevangenen moeten om 18.00 uur 's avonds, na een urenlang appèl, de ruim vier kilometer van kamp Amersfoort naar het station lopen. Daar staat een trein met goederenwagons klaar om de gevangenen naar Neuengamme af te voeren. Onder hen ook 601 mannen die tijdens de Puttense razzia zijn opgepakt.
Dertien mannen weten te ontkomen tijdens de treinreis tussen Amersfoort en Almelo, daar wordt de trein vergrendeld en is vluchten onmogelijk geworden. 589 mannen die tijdens de razzia in Putten zijn opgepakt komen in kamp Neuengamme aan.
Neuengamme is een concentratiekamp in Noord-Duitsland, vlakbij Hamburg. Er horen een flink aantal zogenaamde buitenkampen bij, werkkampen verspreid over het hele noorden van Duitsland. Daar moeten de gevangenen onder zeer erbarmelijke omstandigheden militaire versterkingen aanleggen of werken in veengebieden of steenfabrieken. De meeste mannen die in Putten zijn opgepakt blijven niet in Neuengamme, maar moeten worden naar verschillende van die buitenkampen getransporteerd. Zeer berucht zijn de kampen Husum-Schwesing, Meppen-Versen en Ladelund.
Nabestaanden van de Mannen van Putten bezoeken in 1950 voor het eerst bij de graven in Ladelund - Gemeentearchief Putten
Putten - Ladelund
Het buitenkamp Ladelund, vlak bij de Deense grens, heeft maar zes weken bestaan, van 1 november tot 16 december 1944. Hitler is bang voor een geallieerde aanval vanaf de Noordzee, daarom moeten meer dan tweeduizend gevangenen daar een verdedigingslinie aanleggen, de zogenaamde Friesenwall. En dat moeten ze doen in zeer zware, onmenselijke omstandigheden. Het weer is koud en nat, de werkdagen lang, het voedsel slecht en onvoldoende en de hygiënische omstandigheden minder dan primitief. In die korte tijd dat kamp Ladelund bestaat sterven 301 gevangenen, waarvan 111 mannen van Putten. De mannen worden door de Ladelundse pastor Johannes Meyer met christelijke eer begraven. Meyer eist ook de namen van de mannen die hij moet begraven, waardoor de nabestaanden weten waar de graven van hun geliefden zijn.
Na de oorlog ontstaat er een band tussen Putten en Ladelund, Johannes Meyer speelt daar een belangrijke rol in. In 1950 komen de eerste nabestaanden uit Putten naar Noord-Duitsland om de graven te bezoeken.
Lees een uitgebreid verslag van de eerste reis van Puttenaren naar Ladelund op de site van de Stichting Oktober 1944.
