NIJMEGEN - In 1972 waren er nog plannen om de begraafplaats op te heffen. Tegenwoordig is de monumentale begraafplaats aan de Daalseweg dé plek voor herinnering en bezinning rond het verwoestende bombardement op Nijmegen van 22 april 1944, de bevrijding van de stad en de granatentijd.
Bakstenen muren met hekwerk, knoestige bomen met diep overhangende takken die een beschermende paraplu vormen over talloze oude graven. Gebarsten en scheefgezakte stenen, familiegraven met smeedijzeren hekken en andere imponerende grafmonumenten die de laatste rustplaats markeren van vaak meerdere personen. De begraafplaats is een plek waar de Nijmeegse geschiedenis geconcentreerd lijkt.
Dreiging en behoud
Toch dreigde de begraafplaats meermalen te worden opgeheven. De laatste keer was in 1972. Het nieuws leidde tot felle reacties en twee initiatieven om de begraafplaats te behouden, Een van de twee initiatieven kwam uit de koker van wijkbewoner Christ Doorakkers (1938 - 2014) die met zijn Werkgroep 't (te) Behouden Kerkhof met succes een monumentenstatus voor de begraafplaats bepleitte. De begraafplaats bleef in zijn geheel behouden en Doorakkers' werkgroep ging samen met de Stichting die de belangen van de nabestaanden behartigde op in de Stichting In Paradisum, inmiddels een begrip in de stad. Doorakkers, bovendien, stond aan de wieg van de jaarlijkse herdenking van het bombardement.
In de vuurlinie
En dat drama van 22 februari 1944 is sterk voelbaar op de begraafplaats. Daar liggen zo'n 300 slachtoffers van het bombardement begraven en ook nog eens zo'n 100 slachtoffers uit de oorlogsperiode. De omgeving van de begraafplaats was tijdens operatie Market Garden het toneel van felle strijd tussen de Duitsers en Brits-Amerikaanse colonnes die optrokken richting de Waalbrug, een eind verderop.
En wat die Waalbrug betreft: op de begraafplaats staat ook een monument ter nagedachtenis aan Jan van Hoof (foto - publiek domein), die geldt als de 'redder van de Waalbrug'.
19 september 1944: een colonne Britten en Amerikanen op weg naar de Waalbrug in dekking op de Daalsedwarsstraat. De begraafplaats ligt een kleine 100 meter naar rechts - foto publiek domein
Herinnerend aan het bombardement zijn onder meer twee grote kindergraven en het graf van de 'meisjes van Haspels', 18 jonge naaisters en hun chef Liefrink. Toen de bommenwerpers naderden, zaten de naaisters in de ramen van het atelier naar de lucht te turen, weet Bart Janssen, schrijver van het boek De Pijn die Blijft. Naaister Nettie van den Heuvel zat op dat moment in de kelder van het pand aan haar trouwjurk te werken. 
De meisjes van Haspels en hun chef - afbeelding met dank aan Bart Janssen
Toen ze werd geroepen om te komen kijken, liep Nettie omhoog en hield net de deurkruk vast toen een bom schuin insloeg en het pand verwoestte. Nettie, die op een stuk losgeslagen vloer lag, maakte een smak van drie verdiepingen naar beneden, maar overleefde. Ze werd, bedolven tot aan haar nek, uit het puin gered. 18 van haar jonge collega's en hun chef kwamen om.
Rouwkaart voor de slachtoffers - afbeelding met dank aan Bart Janssen
Het modeatelier Haspels stond naast de Montessorikleuterschool, die ook werd getroffen. Daar verloren 24 kinderen en 8 zusters van de het klooster Saint Louis van de Zusters het leven. Op de plek waar dit alles zich afspeelde staat nu het monument De Schommel.
