ZALTBOMMEL - Zes september 1944 is in Nederland vooral de dag van de kater. De dag na Dolle Dinsdag waarop blijkt dat de bevrijding nog helemaal niet zo nabij is als iedereen dacht. Maar in Zaltbommel komt de realiteit nog een stuk harder dan in de rest van het land. Om 12.00 uur brengt de stadsomroeper een onheilstijding: om 15.00 uur moeten alle inwoners Zaltbommel voor onbepaalde tijd verlaten hebben. Iedereen die zich zonder toestemming nog in de stad bevindt zal worden doodgeschoten.
Het inpakken begint en de grote vraag is waarheen de Bommelnaren zullen gaan. In het evacuatiebevel wordt hen opgedragen naar het noorden te trekken, de Waalbrug over. Maar lang niet iedereen doet dat. Veel families proberen onderdak in de Bommelerwaard te vinden. Onder andere in Bruchem, op de boerderij van de ouders van Gerrit Verkuijl. Hij is dan vijftien en kan het zich nog goed herinneren. "Het hele huis zat vol. We waren thuis met z'n zessen en daar kwamen toen meer dan twintig evacués bij. In het achterhuis hebben we stro met strozakken neergelegd. Koken deden we op grote potten op een duveltje. Dat is een klein kacheltje waarop varkensvoer werd gekookt."
Bekijk hier het item over de evacuatie van Zaltbommel:
Maar niet alle Bommelnaren moeten weg. Zij die taken uitvoeren die voor het Duitse leger noodzakelijk zijn, zoals medewerkers van de scheepswerf en de bakker, moeten blijven. De andere inwoners denken dat de bevrijding aanstaande is en nemen maar voor weinig dagen spullen mee.
Over deze bruggen moesten de evacués naar het noorden, bron: Regionaal Archief Rivierenland
Zaltbommel is de enige plek in Nederland die na Dolle Dinsdag is geëvacueerd. Het waarom is tot op de dag van vandaag niet helemaal duidelijk. Bekend is dat de Duitse Ortskommandant SS-er Pahnke opdracht geeft tot de evacuatie. Waarschijnlijk vreest hij een snelle opmars van de geallieerden vanuit België naar de Maas en wil hij zijn soldaten de ruimte geven zonder dat er burgers in de weg lopen. Een andere theorie is dat Pahnke de hele Bommelerwaard wil opgeven en zijn mannen terugtrekken op de noordoever van de Waal. Maar de geallieerden komen niet en de evacuatie lijkt dus erg voorbarig. In november komen de meeste inwoners weer naar Zaltbommel terug.
