APELDOORN - De vrijdag 25 januari overleden Joodse tekstschrijver Eli Asser overleefde de Tweede Wereldoorlog dankzij de liefde. Asser werkte in 1942 als leerling-verpleger in de psychiatrische Joodse inrichting het Apeldoornsche Bosch. Hij was daar gaan werken om de Arbeitseinsatz te ontlopen. Toen de ontruiming van de inrichting door de SS zich aankondigde dook Asser onder op aandringen van zijn vriendin Eva (Eefje) Croiset.
"Ze geloofde heilig dat iedereen er aan zou gaan"
De Duitsers wilden van het Apeldoornsche Bosch een soort uitrust- en ontspanningsoord voor SS'ers maken. Toen zo'n 100 man van de Joodse Ordedienst uit Westerbork op 20 januari 1943 bij de inrichting aankwamen wisten Asser en zijn vriendin (die er inmiddels ook werkte als jeugdleidster) hoe laat het was. Eefje smeekte Asser om te vluchten, hij had het moeilijk omdat hij zijn patiënten niet in de steek wilde laten. "Eefje en ik waren te verliefd en wilden per se overleven" zo vertelde Eli Asser later. Zijn vriendin was ervan overtuigd dat de Duitsers iedereen zouden vermoorden. "Ze geloofde heilig dat iedereen er aan zou gaan. Haar stelligheid was cruciaal, want ik besloot met haar mee te gaan".
Patiënten en verplegers sterven in Auschwitz
De Duitsers stouwden bijna 1300 patiënten en 30 tot 50 personeelsleden van het Bosch in treinen naar Westerbork. Van daaruit werden de mensen naar Auschwitz-Birkenau vervoerd waar ze direct na aankomst werden omgebracht. Met vervalste persoonsbewijzen en via gescheiden onderduik overleefden de twee geliefden. In 1944 vonden ze elkaar terug en Eli en Eefje trouwden na de oorlog. Ze kregen een zoon en twee dochters. In 1951 kreeg Asser bericht van het Rode Kruis dat zijn ouders en zus in Auschwitz waren omgekomen.
Niet alleen grappige TV-series
Na de oorlog spraken Eli en Eefje niet meer over de dramatische gebeurtenis en het verlies van zijn ouders en zus. Op aandringen van een regisseur begon Asser (bekend van TV-series 't Schaep met de 5 pooten' en 'Citroentje met suiker') toch over de oorlogsjaren te schrijven. In het toneelstuk 'Het laatste glas melk' beschrijft hij wat er in Apeldoorn gebeurde en komt ook het cruciale moment voor waarin Eefje de jodenster van zijn jasje rukt, en zo in feite hun levens redt.
De Assers zijn regelmatig aanwezig geweest bij de herdenkingen voor de slachtoffers van Apeldoornsche Bosch ieder jaar eind januari. Eefje/Eva overleed in 2002, de geliefden zijn 65 jaar samen geweest. Eli Asser werd 96 jaar.
Meer over Gelderland en de Tweede Wereldoorlog op de site 75 jaar vrijheid-op weg naar 2020
