In deze serie blikt RTV Oost terug op periode die vooraf ging aan de bevrijding van Overijssel. De bevrijders zetten namelijk op 1 april 1945 voet op Overijsselse bodem, maar in september 1944 begon de bevrijdingsoperatie al in het zuiden van het land. Hoe vonden de bevrijders in die maanden hun weg richting Overijssel? In dit artikel de stand van zake op 25 oktober 1944.
Het Zeeuwse dorp Groede heeft deze dagen, 75 jaar geleden, een bijzondere status in de strijd om de bevrijding van Nederland. In het dorp wordt niet gevochten, maar het wordt gebruikt om de gewonden te verzorgen. Bij een grote explosie in het nabijgelegen IJzendijke zijn 48 geallieerde militairen om het leven gekomen en zeker 38 mensen gewond geraakt. Ze worden naar Groede vervoerd om daar verzorgd te worden.
Na weken van felle strijd is Aken op 21 oktober de eerste Duitse stad die valt. Hitler had de verdedigers van de stad verboden om zich over te geven. De verwoesting is groot. De strijd om Aken begon op 2 oktober. Toen de Amerikanen acht dagen later erin slaagden de stad volledig te omsingelen, stelden ze een ultimatum: overgave of de totale vernietiging van de stad.
Het is al een maand geleden dat de eerste gebieden in het zuiden van Nederland werden bevrijd. Dat ging zelfs vrij eenvoudig, maar sindsdien volgde het bombardement op Eindhoven, de inundaties van Walcheren, de strijd in Midden-Limburg die niet opschiet en natuurlijk de chaos rond Arnhem. Omdat er geen verbinding is tussen bezet en bevrijd gebied kan het Rode Kruis geen informatie geven over de situatie van familieleden aan beide kanten van de grens tussen de twee gebieden.
tekst gaat verder onder foto
Vluchtelingen uit Aken (Foto: NIOD)
Intussen bracht Rijkscommissaris Seyss-Inquart een bezoek aan Walcheren of wat daar nog van over is. Zeeland is zwaar getroffen door onder meer bombardemenenten. Seys-Inquart, de hoogste vertegenwoordiger van de bezetter in ons land, bezocht onder meer Middelburg en Goes.
Al een maand wordt er zwaar strijd geleverd om de Scheldemonding. Tot afschuw van Seys-Inquart hebben geallieerde bommenwerpers dijken doorgebroken, om de bewegingsvrijheid van de Duitsers te beperken. "Het is een treurig gezicht, voor elke Nederlander", verzucht hij. "Het lijkt erop dat een stuk van Nederland, nog wel de Tuin van Nederland, onherstelbaar verloren is gegaan."
tekst gaat verder onder foto
Seys-Inquart bij een bezoek aan Walcheren (Foto: NIOD)
In de grote steden hebben de inwoners het zwaar. Door gastekorten zijn honderdduizenden mensen in Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag afhankelijk van gaarkeukens voor een dagelijkse maaltijd. Ook de al weken durende treinstaking helpt niet mee. De voedselschaarste wordt alsmaar groter.
Gevangenen bevrijd
Een succesverhaal van het Rotterdamse verzet, dat er in slaagt 46 gevangen te bevrijden uit het hoofdbureau van politie. Verkleed als SS'ers gaan ze het gebouw binnen en weten een groep gevangenen naar buiten te brengen.
De actie is nodig omdat er eerder die 24-ste oktober leden van de Knokploeg Rotterdam zijn gearresteerd na een schietpartij met de Sicherheitsdienst. Aan beide kanten vallen doden. Voor het leven van de gearresteerde verzetsstrijders wordt gevreesd. Ze moeten zo snel mogelijk weg uit het politiebureau.
Bloedbad in Amsterdam
In Amsterdam geen vreugde maar veel verdriet. 29 mensen, onder wie verzetsman Sjaak Zillesen, worden op de Apollolaan doodgeschoten.
Het bloedbad is een wraakactie voor de dood van Herbert Oelschlägel. Het verzet had de SD'er doodgeschoten bij een mislukte ontvoering. De Duitsers reageerden direct door 29 willekeurige mensen uit het Huis van Bewaring te halen en te executeren.
De strijd in de bezette gebieden duurt nog steeds voort. Overijssel is nog ver weg. Het duurt nog 159 dagen voordat de geallieerden voet zetten op Overijsselse bodem. Op onderstaande kaart kun je zien hoe ver de geallieerden gevorderd zijn.
