ARNHEM - In zeven Gelderse musea hangen of staan mogelijk 26 kunstvoorwerpen die voor of tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn geroofd van Joodse eigenaren. Alle Nederlandse musea die mogelijk kunst uit oorlogstijd in bezit hebben, deden de afgelopen tien jaar onderzoek naar mogelijke roofkunst in hun collecties.
Uit een inventarisatie op de website van het project Museale Verwervingen vanaf 1933 blijkt dat het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem, Museum Arnhem, het Veluws Museum Nairac Barneveld, Paleis Het Loo in Apeldoorn, het Flipje en Streekmuseum in Tiel, het Elisabeth Weeshuis Museum in Culemborg en het Kröller-Müller Museum in Otterlo een of meerdere kunststukken staan of hangen waarvan het museum niet weet waar het vandaan komt. Het doel van de openbare inventarisatie is om de eigenaren te vinden en het werk terug te geven.
Problematische herkomst
Kunst werd tijdens de Tweede Wereldoorlog op grote schaal geroofd. Dat gebeurde op verschillende manieren: kunst werd door nazi's gestolen of Joodse families moesten hun kunst verplicht afstaan en zagen dat werk nooit meer terug. Soms kwamen de families niet terug, soms kwamen de families wel terug maar de kunst niet.
Er zijn ook voorwerpen met een zogenoemde 'problematische herkomst'. Joden die afgevoerd werden, lieten een huisvoorraad achter of gaven hun kunst in bewaring en kwamen niet meer terug, dan is de kunst officieel niet geroofd.
Via handel naar museum
Via handel is deze kunst uiteindelijk in musea terechtgekomen. De inventarisatie geeft voor het eerst inzicht in welke musea mogelijk roofkunst of kunst met een 'problematische herkomst' in bezit hebben.
Pieter van Eekelen van Omroep Gelderland dook in de inventarisatie en sprak met de Gelderse musea die deze werken in hun collectie hebben. Luister hier het gesprek met Pieter van Eekelen op Omroep Gelderland terug:
'Beheren tot eigenaar komt'
Het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem heeft zes schilderijen met een mogelijke problematische herkomstgeschiedenis. 'Wij beheren de werken totdat er iemand komt die overtuigend bewijs heeft dat de het van zijn of haar familie is geweest', legt Claartje Schweizer van het museum uit. Een van de werken is opgenomen in de Canon van Nederland. Schweizer: 'Met het schilderij Herberg vol mensen vertellen we het verhaal van de roofkunst, want ook dat is onderdeel van onze geschiedenis.'
Mysterieus servies
Een ander bijzonder verhaal komt van het Veluws Museum Nairac in Barneveld. Het museum heeft een servies waarvan het niet weet wanneer het bij het museum is terechtgekomen en waarvan de oorspronkelijke eigenaar niet bekend is.
Het servies zou na de oorlog gevonden zijn in een schuurtje in de buurt van Kasteel De Schaffelaar. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zaten in het schuurtje een aantal Joodse families ondergedoken. Daarom werd verondersteld dat het servies van een van deze families afkomstig was. Het Joods Historisch Museum stelde echter vast dat het geen typisch Joods servies is, daarvoor ontbreken bepaalde specifieke onderdelen.
Het museum deed twintig jaar geleden een tevergeefse oproep in de krant, om de zoektocht naar de rechtmatige eigenaar kracht bij te zetten. Tot op heden heeft het museum het servies en het krantenartikel in zijn bezit en wordt net als bij het Openluchtmuseum gewacht tot de rechtmatige eigenaar het komt halen.
