HALLE - Gerrit Overbeek heeft mooie herinneringen aan de bevrijders van Zelhem. Hij bedreef als 6-jarige levendige ruilhandel met de voorbijtrekkende soldaten. Voor Bennie Looman en zijn zus Gerda Vleemingh-Looman was de bevrijding helemaal geen feest: zij waren een week daarvoor alles kwijtgeraakt door geallieerde bommen. Hun verhaal is te zien in ons tv-programma '75 jaar vrijheid: in het spoor van de bevrijders', waarin we woensdag stilstaan bij de bevrijding van Zelhem.
Gerrit Overbeek is zes jaar als hij de eerste geallieerde voertuigen langs zijn huis aan de Halseweg ziet aankomen. 'We zagen in de loop van de eerste paasdag een paar open vrachtwagens van de geallieerden vanuit Zelhem komen en daar zaten gevangen genomen Duitsers in. Dat was natuurlijk juichen! En dat was eigenlijk de bevrijding.'
'Please give me chocolate'
In de dagen daarna trekt er voortdurend geallieerd verkeer langs. Voor het huis van de familie Overbeek is een bosje waar ze een tussenstop maken. Voor Gerrit en zijn buurjongen een mooie kans: 'We hadden geleerd om 'eggs for cigarettes' te zeggen. Dan hadden we een paar eieren in de hand, die we ruilden we voor rookwaar.'
De jongens hadden ook al gauw geleerd dat de soldaten repen chocola bij zich hadden. 'Dan zeiden we: 'Please give me chocolate. Ja, we waren er als de kippen bij om wat los te kloppen van die geallieerden.'
Gerrit heeft het ervaren als een tijd van spanning en sensatie. 'Maar', zegt hij spijtig: 'het is jammer dat ik niet iets ouder was om alles in zijn verband te kunnen plaatsen.'
De tekst gaat verder onder de foto:
Geallieerde voertuigen in de buurt van Zelhem. Foto: Oud Zelhem
Alles kwijt door bombardement
Bennie Looman en zijn zus Gerda Vleemingh-Looman hebben minder vrolijke herinneringen aan de bevrijding van Zelhem. Zij zijn een week daarvoor alles kwijtgeraakt door een bombardement. 'Het enige dat we nog hadden, waren de kleren die we aanhadden toen de bommen vielen.'
De tekst gaat verder onder de foto:
Gerda Vleemingh-Looman en Bennie Looman waren alles kwijt. Foto: Omroep GElderland
Het is de vroege ochtend van 24 maart 1945, iedereen op de boerderij van de familie Looman in het centrum van Zelhem is nog in diepe rust. Alleen vader Looman en zijn knecht zijn op. De knecht is bij de koeien, vader loopt, zoals elke dag, naar buiten om te kijken wat voor weer het wordt. Als hij geallieerde vliegtuigen in duikvlucht ziet aankomen, weet hij direct dat het helemaal mis is. Hij rent naar binnen en trommelt iedereen uit bed.
Bennie Looman: 'We moesten halsoverkop de kelder in en toen we daar nog maar net zaten, hoorden we ineens een vreselijk lawaai. Het werd donker van de wolken stof en we moesten er zo gauw mogelijk uit.'
De familie klimt door het aardappelluik naar buiten. 'Alles was weg! Het vee, alles was kapot, er was helemaal niks meer van over, alleen een paar kippen.' In een fractie van een seconde is alles weg. Van de boerderij staat alleen nog een kniehoog muurtje overeind.
De tekst gaat verder onder de foto:
In de achtergrond de resten van de verwoeste boerderij. Foto: familie Looman
De familie vlucht weg, naar de boerderij van opa en oma Looman, drie kilometer buiten Zelhem. In pyjama en op blote voeten gaan ze op pad. Onderweg moeten ze nog twee keer schuilen voor bommenwerpers. De schrik zit er goed in en eenmaal bij de boerderij aangekomen, durven ze niet in het huis te slapen, uit angst voor nieuwe bommen.
De familie neemt zijn intrek in een geïmproviseerde schuilkelder die in het weiland achter de boerderij is gegraven. Met strobalen als meubilair zitten ze daar hun dagen uit.
De tekst gaat verder onder de video:
En dan wordt het 1 april, de geallieerden bereiken de boerderij van de familie Looman. Maar in plaats van ze tegemoet te lopen, vlucht de familie de schuilkelder weer in. 'We waren doodsbang, we vluchtten weg, we wisten niet wat het was en we waren overal bang voor.'
Pas maanden later is op de plek van de boerderij een noodwoning verrezen en kunnen Bennie en Gerda hun gewone leven weer een beetje oppakken.
Zie ook: Paasoptocht in Zelhem
De serie '75 jaar vrijheid: in het spoor van de bevrijders' is tot en met 30 april elke maandag, dinsdag, woensdag en donderdag om 17.35 uur te zien bij Omroep Gelderland. Kijk op gelderland.75jaarvrijheid.nl/route wanneer de uitzending over jouw woonplaats gaat.
