Gewapend met zijn fototoestel en de rolletjes die hij tijdens de oorlog stiekem bewaard had, loopt eierboer en amateurfotograaf Gerrit van der Wetering op 7 mei 1945 door de Voorstraat in Woudenberg. De brokstukken van de hevige ontploffing van een paar dagen eerder liggen nog voor de deuren. Honderden soldaten lopen rustig door de straat. Woudenbergse moeders kijken in stilte.
Dit jaar is het 75 jaar geleden dat Nederland bevrijd werd. Om de oorlogsjaren en de bevrijding ook nu nog een gezicht te geven, startte onder de naam ‘de Tweede Wereldoorlog in 100 foto’s’ een grote landelijke zoektocht naar foto’s die een goed beeld van die tijd geven. Ook uit onze regio kwamen indrukwekkende foto's. Presentator Margreet van Gils maakt voor RTV Utrecht tv-programma's over een aantal van die foto’s. Ze gaat met ooggetuigen en nabestaanden terug naar de plek waar de foto gemaakt is. Hoe was het toen en hoe is het nu?
Stoet van soldaten
Wim van der Wiel, 91 jaar inmiddels, herinnert zich de stoet van soldaten nog goed in de belangrijkste straat van Woudenberg - in die tijd de doorgaande weg van Arnhem naar Utrecht: "We vonden het als jochies van een jaar of 15 reuze interessant. Niemand durfde iets te zeggen, die Duitsers waren nog bewapend moet je weten. We wisten dus wel dat Nederland bevrijd was, maar echt vieren deden we het hier in Woudenberg met al die soldaten nog niet hoor!"
Wim van der Wiel en Johan de Kruijff in gesprek met Margreet van Gils. Foto: RTV Utrecht
"Weet je wat vooral op viel?", gaat Van der Wiel verder. "De rust. De Duitsers mochten van de geallieerden hun bevelstructuur houden. En die Duitsers waren hartstikke gezagsgetrouw. Niemand deed dus iets geks. Iedereen luisterde naar zijn meerdere."
Den Treek
"Dat is de grote succesfactor in de ontwapening gebleken", vult Johan de Kruijff van stichting Oud Woudenberg aan. De Kruijff neemt Margreet mee naar de Leusderheide en naar landgoed Den Treek. Dat waren de locaties waar de Duitsers daadwerkelijk hun wapens moesten inleveren.
In eerste instantie werden alle manschappen op Den Treek verzameld. Uit de weerjournaals van die tijd weten we dat het mooi weer was die dagen. De Duitsers sliepen gewoon buiten: soms onder karren, soms hadden ze van struiken en takken een provisorisch dakje gemaakt. Ze waren geheel zelfvoorzienend. Ze hadden eten genoeg en bouwden veldkeukens. Er was zelfs een heel 'winkelstraatje' met bijvoorbeeld een schoenmaker.
Kuilen voor geweren
De uiteindelijke ontwapening was op de Leusderheide. De Kruijff: "De Canadezen hadden heel strikt bepaald waar alle militaire waar afgegeven moest worden. Kuilen voor geweren en bajonetten, plekken voor veldtelefoons en gasmaskers. Uiteindelijk hadden de Duitsers eigenlijk alleen hun uniform nog over."
De Duitsers vertrokken uiteindelijk in de laatste meidagen van '45 te voet uit Leusden en alle andere verzamelplaatsen in Nederland. Ze liepen via de Afsluitdijk naar de Duitse Waddeneilanden, zo had de verslagen bezetter dat met de geallieerde autoriteiten afgesproken.
Deze aflevering van Margreet: WOII in foto's is te bekijken via de website van RTV Utrecht.
