In de zomer van 1939 valt Hitler-Duitsland Polen binnen. Frankrijk en Engeland reageren met een oorlogsverklaring aan Duitsland. Voor Nederland is deelname aan een militair conflict in West-Europa al meer dan een eeuw geleden.
De jaren dertig zijn de geschiedenis ingegaan als een periode van crisis en extremen aan de rechter- en linkerkant van het politieke spectrum. Vanuit Duitsland komen politieke en Joodse vluchtelingen ons land in omdat het klimaat bij onze oosterburen steeds ongunstiger voor ze wordt. Toch blijken ze in Nederland ook niet bijzonder welkom. Duitse communisten worden geïnterneerd, zoals in Fort Honswijk bij het dorpje Tull en 't Waal. Voor toegelaten Joden wordt kamp Westerbork ingericht. De Duitsers zullen de structuur van de Nederlandse vluchtelingenopvang later overnemen om opgepakte Joden door te sturen naar de vernietigingskampen.
Net als in de Eerste Wereldoorlog hoopt de Nederlandse regering ook nu weer neutraal te blijven. Om de Duitsers af te schrikken worden in de tweede helft van 1939 wel de verdedigingslinies bemand. Nederland vertrouwt al honderden jaren op zijn waterlinies, gebieden waar een laag water van 30 tot 60 centimeter waar zowel wagens als boten niet kunnen passeren. Naast het water staan forten, bunkers en kazematten waarin militairen de vijand opwachten als die toch doorbreekt.
In het westen van de provincie Utrecht wordt de Nieuwe Hollandse Waterlinie in gereedheid gebracht. Het speerpunt van de Nederlandse verdediging wordt de eeuwenoude Grebbelinie, die van Spakenburg tot aan de Grebbeberg bij Rhenen strekt.
De mobilisatie van het leger eind augustus ontwricht het openbare leven, met name rond de Grebbelinie. Daar worden 50.000 militairen gestationeerd in barakken, of ingekwartierd bij mensen thuis. Maandenlang blijft onduidelijk of de ingrijpende maatregelen wel nodig zullen blijken en of ze, in het ergste geval, het gewenste effect op de Duitsers zullen hebben.
In de gelovige streek wordt intussen gevreesd voor zedenverwildering en drankmisbruik, want hoewel de militairen overdag de verdedigingswerken klaarmaken, is het 's avonds en in de weekenden vooral wachten op wat er uit het oosten zal komen.
