26 november 1940. De Tweede Wereldoorlog is een half jaar onderweg. De Duitsers dwingen de Universiteit van Leiden alle Joodse medewerkers te ontslaan. De in Appingedam geboren hoogleraar Rudolph Cleveringa protesteert daartegen met een vlammende speech.
Zijn studenten roepen een staking uit. Cleveringa wordt door de Duitsers in Scheveningen in de cel gegooid.
Documentaire
Over de Damster afkomst van Rudolph Cleveringa is een korte documentaire gemaakt: 'De Damster Vrijheid van Rudolph Pabus Cleveringa'. Deze documentaire ging op 4 mei 2018 in première in de synagoge van Appingedam.
Dezelfde burgerlijke- en burgerschapsrechten
'In overeenstemming met de Nederlandse traditie stelt de grondwet iedere Nederlander onafhankelijk van zijn godsdienst in het genot van dezelfde burgerlijke en burgerschapsrechten.'
Het is volgens Anja Reenders, een van de makers van de documentaire, de belangrijkste zin uit de speech van Rudolph Cleveringa. 'Hij gaf daarmee aan dat hij het oneens was met het ontslag van zijn Joodse collega's.'
Hij had zijn koffer klaargezet
'Cleveringa wist dat hij door de speech in gevaar zou komen,' vertelt Reenders. 'Hij had zijn koffer met kleren al klaar gezet maar hij vond toch dat hij op moest komen voor zijn collega's.' Na de speech belegden zijn studenten een staking. De universiteit werd gesloten en Cleveringa werd opgepakt en opgesloten in de gevangenis van Scheveningen.
Cleveringa zat acht maanden vast. Na zijn vrijlating bleef hij een rol spelen in het verzet. Aan het eind van de oorlog werd hij opnieuw opgepakt en afgevoerd naar Kamp Vught. Na de oorlog zette de Damster zijn werk aan de Universiteit van Leiden voort.
Medal of Freedom
Internationaal maakte Cleveringa veel indruk. Van de Amerikanen kreeg hij in 1953 de Medal of Freedom voor zijn verzetswerk en op veel Universiteiten over de wereld wordt op 26 november, de dag dat hij zijn protestspeech hield, stilgestaan bij Cleveringa uit Appingedam.
