NIJMEGEN - Met zoveel mogelijk mensen stadsbrug De Oversteek over. Dat is het beeld dat burgemeester Hubert Bruls van Nijmegen schetst voor de avond van 21 september. 'Ik heb een aantal veteranen al gezegd: desnoods duw ik jullie de brug over', aldus Bruls. Het moet één van de hoogtepunten worden van de grootse herdenking van Operatie Market Garden, nu 75 jaar geleden.

'Remember september'. Europees, landelijk, provinciaal en regionaal wordt er groots herdacht en gevierd. Het is in september 75 jaar geleden dat de geallieerde opmars door West-Europa tot stilstand kwam in het Rijk van Nijmegen, omdat de Britten de Rijnbrug bij Arnhem niet konden veroveren. De Nijmeegse regio en de Betuwe werden frontgebied.

De herdenking in september is de grootste herdenking ooit in de regio Rijk van Nijmegen. Tijdens alle activiteiten - meer dan honderd - wordt zoveel mogelijk geprobeerd iedereen bij de herdenkingen te betrekken. Burgemeester Hubert Bruls van Nijmegen noemt het 'de rode draad' in het programma. De gemeenten in de regio (Nijmegen, Berg en Dal, Heumen, Wijchen en Druten) werken daarin nauw samen en presenteren de activiteiten gezamenlijk. Ook komt er een lesprogramma voor basisscholen in Nederland als Duitsland.

Eerbied

Over de 'Sunsetmarch', zoals die wordt genoemd zegt Bruls: 'Op die manier kunnen we laten zien dat we ook 75 jaar na dato in deze regio nog steeds vol eerbied terugkijken op hen die hun leven gaven, en hen die in heel gevaarlijke omstandigheden - die de meesten van ons hopelijk nooit hoeven mee te maken - hun leven gewaagd hebben'.

Stadsbrug de Oversteek is er sinds 2013. Vlakbij het deel van de Waal waar op 20 september 1944 Amerikaanse militairen tijdens operatie Market Garden de Waal zijn overgestoken. Tijdens deze zogenoemde 'Waalcrossing' zijn 48 geallieerde militairen omgekomen. De Sunsetmarch is sinds 19 oktober 2014 een dagelijks eerbetoon aan de geallieerde militairen, die gevochten hebben voor de vrijheid van Nederland. Er staan 48 paren lichtmasten op de brug. Rond het tijdstip van zonsondergang worden deze lichtmasten, paar voor paar, na elkaar ontstoken in het tempo van een trage mars. Iedere avond, als het eerste paar lichtmasten wordt ontstoken, loopt een veteraan de Sunset March mee in het tempo waarin de lichten aangaan. Deze donderdag gebeurt dat voor de 1727e keer.

(Tekst gaat verder onder de video)

'Sunsetmarch Plus'

Er worden dit jaar 75 speciale Sunsetmarches gelopen. Volgens de burgemeester van Nijmegen moet de massale deelname aan de Sunsetmarch in de avond van 21 september een symbool zijn voor al diegenen die zijn gevallen, zowel burgers al militairen. Bruls: 'Om een beeld te geven: toen in november 2013 de brug geopend werd waren er naar schatting ook zo'n 10.000 mensen die toen de burg zijn opgegaan. Het zou mooi zijn als er nu ook zo'n grote groep zou komen.'

Bruls noemt het een 'Sunsetmarch Plus'. Niet alleen de lichtmasten - symbool staan voor de 48 omgekomen militairen - gaan aan, maar ook 48 stralen worden de hemel in geprojecteerd , het landschap wordt verlicht en op het water worden er beelden geprojecteerd. Ook wordt er vanaf het water een opera ten gehore gebracht. 

(Tekst gaat verder onder de foto)

(foto: Omroep Gelderland)

'Mama! Het regent confetti!'

Ook zullen er in september weer parachutes in de lucht hangen. In Overasselt en Groesbeek zijn luchtlandingen, zoals dat ook 75 jaar geleden het geval was. In de uiterwaarden van de Maas bij Overasselt op dinsdag 17 september en op 18 september bij de Wylerbaan in Groesbeek, komen zo'n 1300 parachutisten naar beneden.

'Dat wordt een groot spektakel', blikt wethouder Sylvia Fleuren van de gemeente Berg en Dal vooruit. 'Dat geeft denk ik ook wel een heel goed beeld van hoe het er toentertijd een beetje uit moet hebben gezien. Zoals in het verhaal van het meisje dat naar buiten loopt en zegt: Mama! Het regent confetti!. Ik denk dat je met zoveel parachutisten toch een beetje dat gevoel gaat krijgen.'

(Tekst gaat verder onder de afbeelding)

Belangstelling is enorm

De aandacht voor de Tweede Wereldoorlog lijkt alleen maar toe te nemen naarmate die langer achter ons ligt. Britten, Amerikanen en Canadezen zijn merkbaar onder de indruk van hoeveel aandacht er nog voor is. 'Ik kan me herinneren hoe bij de 50e herdenking in 1994 er breed werd gezegd: Nou, dit zal het wel ongeveer een beetje zijn', illustreert burgemeester Bruls. 'De veteranen zijn al zo oud, en ja die oorlog: we hebben ook wel andere thema's, andere oorlogen. Niets is minder waar. Er komen meer mensen af op musea, maar ook op herdenkingen. De belangstelling is enorm. Alleen al voor deze stad bijvoorbeeld: het grootste aantal monumenten, herdenkingsplekken gewijd aan de Tweede Wereldoorlog zijn gebouwd en gemaakt na 2000. Niet in 1948 of in 1968 '.

Een van de grootste menselijke drama's in de wereldgeschiedenis (70 - 80 miljoen doden) wordt met de herdenkingen ook met nadruk een waarschuwing voor de toekomst. Een boodschap voor de generaties die komen. 'Het is natuurlijk ook steeds bijzonderder - met alle brandhaarden in de wereld - dat we hier al 75 jaar vrijheid hebben', zegt wethouder Fleuren.

Voor alle herdenkingsactiviteiten is een begroting van 1,6 miljoen euro. De helft daarvan wordt opgehoest door de Provincie Gelderland. De andere helft komt van de gemeenten en allerlei partners in het Rijk van Nijmegen.

Door: Rob Haverkamp