LOENEN - 'Wat een geschenk – wat een leven. Het verlies krijgt een gezicht'. Die reactie op het project Ereveld Vol Leven zegt alles over het project en wat de initiatiefnemers ermee beogen. Ook vandaag, 1 mei, gaven vele tientallen mensen, 'representanten' worden ze genoemd, een stem en een gezicht aan de even zovele oorlogsslachtoffers die begraven liggen op het Nationaal Ereveld Loenen.

Het project van de Oorlogsgravenstichting ontstond in 2014. Hoe zou het zijn om tijdens een speciale herdenkingsdag mensen te plaatsen bij een oorlogsgraf? Een 'representant' van het slachtoffer die het verhaal vertelt van de overledene die op die plek begraven ligt en er een steen heeft.

Ereveld met 4000 graven

Het Ereveld Loenen telt bijna 4000 graven van Nederlandse oorlogsslachtoffers, gelegen langs slingerende paden door een groot bosgebied van zo'n 17 hectare. Graven van mensen die omkwamen tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar ook van bijvoorbeeld militairen die sneuvelden tijdens VN-missies. Nog steeds worden er mensen herbegraven die nu nog rusten in 'vreemde' grond.

Medewerkers van de Oorlogsgravenstichting kwamen in 2014 met het idee om wat tot dan toe een verstilde wandeling langs talloze grafstenen was gezichten en stemmen te geven. Want zou het niet mooi zijn als bezoekers het verhaal te horen krijgen achter de steen en de naam, verteld door iemand die van het zelfde geslacht is als de overledene, en ongeveer even oud is?

Een plan met impact

De eerste reacties waren voorzichtig, maar ook positief, aldus de stichting op haar website over hoe het ooit begon:

'Een vader van een omgekomen soldaat op vredesmissie vroeg ons ook: “Dus jullie gaan naar de hemel en vragen of mijn zoon voor heel even wil terugkeren en ons nog een keer wil aankijken? En misschien ons zelfs nog wat wil zeggen?'

'De moeder begon daarop zachtjes te huilen en werd getroost door haar dochter die haar broer verloren was. Want ja, dat was in feite wel wat wij deden. Deze vader van de overleden 20-jarige Timo Smeehuijzen verwoordde misschien wel iets waar wij de woorden nog niet op die manier voor gevonden hadden. Het was doodstil aan die tafel met dat gezin waar zijn afwezigheid zo aanwezig was. En loeispannend.

Foto: Ereveld Vol Leven

De ouders van Timo vonden het uiteindelijk een prachtig idee maar ook een heftige en een spannende gedachte maar zij besloten om mee te doen. Dat moment staat symbool voor hoe ongelooflijk spannend het was dit hele proces; Mogen wij uw zoon, vader of grootvader symbolisch nog een keer opstellen?'

'Wat het dit nou echt waard'

Een heel ander beeld schetste de dochter van een omgekomen verzetsstrijder, zo vertellen de initiatiefnemers, en dan slik je toch even wat weg:

'Een dochter van een verzetsstrijder – zij is inmiddels 87 jaar – vertelde ons dat iedereen over haar vader sprak als een verzetsheld, maar als zij écht voor zijn graf zou staan en hij zou daar voor even verschijnen – wilde zij hem vooral laten zien wat hij allemaal gemist heeft. Zijn kinderen en kleinkinderen. Die opgroeiden zonder vader of opa. Was het dit nou écht waard, papa? – wilde zij weten.'

Nieuwe manier van herdenken

En zo ontstond Een Ereveld vol Leven, een nieuwe manier van herdenken, die veel belangstelling trekt van zowel publiek als vrijwilligers, hele schoolklassen soms, die de slachtoffers een gezicht willen geven en hun verhaal vertellen. Ook vandaag weer.

Meer over Een Ereveld Vol Leven in onze uitzending van 75 jaar vrijheid, op weg naar 2020 op 4 mei aanstaande, om 17:20 uur bij TV Gelderland