DEN HAAG - Op 29 juni 1940, de verjaardag van Prins Bernhard, krijgt de Duitse bezetter te maken met de eerste grote anti-Duitse demonstratie in Nederland en van bezet Europa. In onder meer Den Haag, Amsterdam en Rotterdam tonen de bewoners hun afkeer van de bezetter en hun trouw aan het Koningshuis door een anjer te dragen. Bij het monument voor Willem de Zwijger in Den Haag en bij het beeld door koningin Emma worden bloemen gelegd.
De burgemeester van Den Haag voelde al eerder aan dat er iets te gebeuren stond op de eerste verjaardag van een lid van het Koninklijk huis sinds de Duitse bezetting. Onder meer scholen kregen de waarschuwing geen vlaggen buiten te hangen (dat was al langer verboden), maar wie zich wilde uitdossen met bijvoorbeeld een lintje in het oranje of rood-wit-blauw kon zijn gang gaan.
Felicitatieregister
En dat gebeurde ook, Bovendien liepen talloze mensen met een anjer in hun knoopsgat, een verwijzing naar de lievelingsbloem van Prins Bernhard.
1936: toen al een handelsmerk, prinses Juliana en Bernhard, met witte anjer, een week na hun verloving - foto publiek domein
Een andere bloem die tijdens de bijeenkomsten veel te zien was, was de oranje goudsbloem. Bij Paleis Noordeinde werd een felicitatieregister massaal getekend. Toen de politie het Noordeinde afsloot, verspreidde de demonstratie zich verder door de stad. De dag verliep vreedzaam. In de avond kwam het in Den Haag op een aantal plaatsen tot vechtpartijen met leden van de NSB.
De Duitsers waren verrast door de grotendeels georganiseerde actie, en grepen daarna hard in. De Duitse bevelhebber van de Wehrmacht in Nederland Christiansen was zelfs zo woest dat hij in de avond een aantal vliegtuigen schijnaanvallen liet uitvoeren op Den Haag. De voormalige Nederlandse opperbevelhebber generaal Winkelman wordt, omdat hij het felicitatieregister had getekend, opgepakt en naar een krijgsgevangenenkamp gestuurd. Alle koninklijke portretten verdwenen uit overheidsgebouwen en de namen van de leden van het Oranjehuis waren voortaan taboe in de pers. Later worden ook de straatnaamborden aangepast.
Strafmaatregelen
Bovendien voeren de Duitsers de eerste anti-Joodse maatregelen in. Zo mogen Joden geen lid meer zijn van de luchtbescherming. Volgens de Duitsers omdat de anjer-actie deels was uitgegaan van anti-Duitse leden van deze dienst met een Joodse achtergrond.
Rijkscommissaris Seyss-Inquart neemt strafmaatregelen tegen de bloembeheerders van Paleis Noordeinde en ontslaat burgemeester De Monchy. Ook NSB-voorman Mussert laat zich niet onbetuigd en dreigt in een artikel in de NSB-krant Volk en Vaderland: 'Ik heb de overtuiging dat de kwekers van witte anjers verstandig zullen doen, niet te rekenen op grote afzet tegen de tijd dat het volgende jaar de maand juli in zicht komt' (Volk en vaderland 5 juli 1940, citaat Wikipedia)
Inderdaad blijft de daaropvolgende jaren een Anjerdag uit en ook de verjaardag van koningin Wilhelmina op 31 augustus gaat in stilte voorbij. Maar de witte anjer is een blijvertje, als symbool van prins Bernhard en het Prins Bernhard Cultuurfonds.
In 2005 wordt de witte anjer het symbool van de Veteranendag.
